Negatywna triada poznawcza
Na negatywną triadę poznawczą składają się:
- negatywny obraz „ja”,
- negatywne myśli, dotyczące aktualnych doświadczeń, czyli teraźniejszości,
- negatywne postrzeganie przyszłości (niektórzy dopowiadają negatywne reinterpretacje wydarzeń przeszłych, ale myśli dotyczące przeszłości nie należą do klasycznej triady poznawczej w ujęciu Becka).
Negatywny obraz „ja”
Negatywny obraz „ja” obejmuje poczucie małej wartości, poczucie ułomności, czasami bycia wręcz kaleką w kontekście fizycznym i społecznym. Poczucie bezwartościowości i "nieodpowiedniości" skutkuje niskim ocenianiem swoich możliwości, zarówno w sferze prywatnej (może wiązać się z nieśmiałością i lękiem społecznym), jak zawodowej (np. lęk przed uczestniczeniem w procesie rekrutacji na jakiekolwiek stanowisko związany z lękiem przed porażką, przeżywaniem poczucia winy i wstydu).
Osoba cierpiąca na depresję przypisuje sobie nieprzyjemne doświadczenia. Poczucie winy obejmuje także kompletnie niezawinione wypadki losowe, osoba z depresją nie uwzględnia faktu, że negatywne wydarzenia mogą mieć inne źródło niż ona sama. W połączeniu z przekonaniem o własnej trwałej ułomności i "nieadekwatności" daje to w konsekwencji poczucie graniczące z pewnością, że osoba ta nigdy nie zazna szczęścia.
Negatywne postrzeganie bieżących doświadczeń
Nie dość, że bieżące doświadczenia przypisywane są własnej ułomności, także ocena bieżących doświadczeń ulega zaburzeniu. Wydarzenia zawsze przybierają zły obrót, a cokolwiek się z osobą z depresją dzieje, zawsze w jej postrzeganiu dzieje się źle. Z możliwych interpretacji wybierana jest najgorsza możliwa, najczarniejszy scenariusz, a utrudnienie urasta do rangi przeszkody nie do pokonania.
Negatywna interpretacja obejmuje też bezspornie pozytywne doświadczenia do tego stopnia, że otoczeniu niejednokrotnie wydaje się, iż osoba chora jest nie tylko pesymistą i malkontentem, ale człowiekiem uparcie szukającym dziury w całym. Trzeba pamiętać, że nie jest to złośliwość wymierzona w otoczenie, a objaw chorobowy, na który osoba cierpiąca na depresję nie ma wpływu do czasu podjęcia terapii.
Negatywne postrzeganie przyszłości
Negatywne poglądy dotyczące przyszłości związane są ściśle z poczuciem beznadziejności i bezradności. Osoba z depresją jest przekonana, że niezależnie od podjętego przez siebie działania poniesie porażkę, a zatem wszelkie próby są pozbawione sensu. Co więcej, osoba ta jest nastawiona na to, że przyszłość przyniesie wyłącznie przykre doświadczenia, cierpienie, ból i nieszczęście – w dodatku spowodowane jej ułomnością. W jej wizji teraźniejsze negatywne wydarzenia będą się powtarzać w przyszłości, a pozytywna zmiana nie nastąpi.
Terapia poznawcza
Terapia poznawcza opracowana przez Becka i Ellisa obejmuje pracę nad zmianą postrzegania siebie, teraźniejszości i przyszłości oraz nad korygowaniem błędów logicznych. Obecnie jednak częściej stosuje się terapię behawioralno-poznawczą, uwzględniającą także elementy ujęcia behawioralnego.
Zobacz też:
Jak rozpoznać depresję?
Jak leczyć depresję?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
